By móc reprezentować swojego klienta, adwokat musi posiadać szereg uprawnień umożliwiających mu podejmowanie działania w jego imieniu. Na czym jednak dokładnie to polega?
Art. 82 Kodeksu postępowania karnego głosi, że obrońcą może być jedynie osoba uprawniona do obrony wedle przepisów o ustroju adwokatury lub ustawy o radcach prawnych. Oznacza to, że obowiązki takie może pełnić wyłącznie osoba, która wykonuje zawód adwokata, a także figuruje na liście adwokatów, lub radca prawny czynnie wykonujący zawód.
Obrońca oskarżonego może zostać ustanowiony już w momencie postępowania przygotowawczego toczącego się przed prokuratorem. Zgodnie z art. 78 ust 1 Kodeksu postępowania karnego jeżeli oskarżony nie ustanowił obrońcy z wyboru ani nie może uiścić kosztów obrony, możliwe jest wyznaczenie dla niego obrońcy z urzędu. Ponadto przepisy zawarte w Kodeksie postępowania karnego zezwalają oskarżonemu mieć co najwyżej trójkę obrońców.
Przyjęło się, że w sprawach karnych adwokat występuje w charakterze przedstawiciela procesowego strony. Oznacza to, że posiada on takie same uprawnienia, jak osoba, którą reprezentuje – z wyjątkiem tych sytuacji, gdy treść pełnomocnictwa wyraźnie wskazuje na wyłączne upoważnienie oskarżonego do określonych działań. Przyznane obrońcy uprawnienia są ponadto ważne w całym postępowaniu karnym, nie tylko w trakcie trwania rozprawy sądowej. Warto dodać, że oskarżony może upoważnić swojego obrońcę do działania wyłącznie w obrębie postępowania w I instancji.
Co jednak oznacza uprawnienie do działania? Pozwala ono adwokatowi do partycypowania w działaniach podejmowanych w ramach postępowania karnego – dzięki temu może on m.in. być obecny podczas przesłuchań oraz samodzielnie zadawać pytania świadkom. Nie może jednak reprezentować oskarżonego w każdej sytuacji – wyjątek stanowią te, w których wymagany jest osobisty udział tego ostatniego. Zgodnie z treścią art. 86 k.p.k. adwokat jest zobowiązany do podejmowania czynności, których wyłącznym celem ma być osiągnięcie korzyści oskarżonego.
